Abstract
SERGÜZEŞT ROMANINDA ESTETİK UNSURLAR
Bir dil/edebiyat sanatı olan roman, estetik yönüyle öne çıkan anlatma esasına bağlı bir türdür. Bu türün yazımında estetik ve güzellik başat unsur olarak kabul edilir. Sami Paşazade Sezai’nin belirgin bir sanatsal duyarlılık çevresinde kaleme aldığı Sergüzeşt de Tanzimat dönemi Türk edebiyatında esaret temasını gerçekçi yönüyle işlemesiyle ve sanatkârane anlatımıyla öne çıkan bir eserdir. Bu anlamda çoğu eleştirmenin devrinin romantizmden realizme geçiş eseri olarak nitelediği romanda, estetik unsurlar göze çarpmaktadır. Roman, özellikle vakanın ele alınışı, kişiler, mekân, dil, üslup, anlatım biçimleri ve teknikleri açısından estetik yönüyle dikkati çekmektedir. Yazar, esaret temasına eklediği acıklı ve duygusal aşk macerası çevresinde başta resim olmak üzere şiir, müzik gibi sanatlara yer vererek estetik unsurları öncelemiştir. Aynı zamanda tabiat, dekor, eşya, nesne betimlemelerini de estetik ölçütleri göz önünde bulundurarak yapmıştır.
Bu çalışmada Sergüzeşt romanı içerdiği estetik unsurlar bağlamında incelenmiştir. Yazının giriş kısmında estetik kavramı açıklanmış, roman türünün estetikle olan ilişkisine değinilmiştir. Ardından Tanzimat romanındaki estetik tavır, bakış açısı tartışılmış ve Sami Paşazade Sezai’nin estetik duyarlılığı ve güzellik unsuruna yaklaşımı üzerinde durulmuştur. Devamında roman kişiler, mekân, aşk, tabiat, güzel sanatlar, dil ve üslup gibi başlıklar altında içerdiği estetik öğeler bağlamında incelenmiştir. Sergüzeşt romanı her ne kadar sosyal boyutuyla öne çıksa da yazarın kişileri daha çok duygusallıklarıyla ele alması, mekâna, tabiata, eşyaya kısacası anlatılan ögelere estetik bir bütünlük içinde yaklaşmasıyla dikkati çekmektedir. Ayrıca roman başkişisinin ressam oluşu, şiirselliğin ve müziğin anlatımda/aktarımda benimsenmesi eserde estetiğin ve güzellik duygusunun öncelendiğini göstermektedir.
Keywords
Sergüzeşt romanı, estetik unsurlar, sanat, güzellik, resim.