EVİN SAHİBİ HİKÂYESİNDE YILANIN SEMBOLİK ANLAMLARI VE FOLKLORİK UNSURLAR
(THE SYMBOLIC MEANINGS OF SNAKE AND FOLKLORİC ELEMENTS IN THE STORY OF “EVİN SAHİBİ”/[THE OWNER OF THE HOUSE] )

Yazar : Mehmet Güneş    
Türü :
Baskı Yılı : 2014
Sayı : 12
Sayfa : 41-58
    


Özet
Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Evin Sahibi” hikâyesinde yılan, sembolik anlamlara sahip olup hikâyenin kurgusunda folklorik unsurlar da işlevseldir. Hikâyedeki yılan, Şeytan’ı, cinleri, korku ve vesveseyi sembolize eder. Tanpınar, “Kerkük Hatıraları” yazısında da söz ettiği üzere, bu hikâyeyi büyükannesinin anlattığı masallardan ve histerik bir kadın olan Gülbuy adlı hizmetçilerinin sanrıya dayalı hatıralarından yararlanarak kurgulamıştır. “Evin Sahibi” hikâyesi hakkında daha önce müstakil önemli yazılar yazıldığı gibi birçok çalışmada da bu hikâyeye ilişkin özgün değerlendirmeler yapılmıştır. Ancak daha önceki çalışmalarda hikâyedeki yılanın sembolik anlamları ve onun folklorik kaynakları üzerinde ayrıntılı olarak durulmamıştır. Bu makalede hatıra-kurmaca-folklor ilişkisi de tespit edilip teorik eserlerden de yararlanılarak hikâyedeki sembolik anlam ve folklorik unsurlar değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler
Yılan, sembol, motif, folklor, Şeytan, Cin, korku, ölüm, mitoloji, masal, efsane.

Abstract
Snake has symbolic meanings in the story of “Evin Sahibi” [The Owner of the House] by Ahmet Hamdi Tanpınar, and the folkloric elements are functional in the plot of the story. It is seen that snake, Satan and genii symbolize fear and solicitude. As mentioned in “Kerkük Hatıraları” [Memoires of Kirkuk] by Tanpınar, he has built this story on the tales his grandmother told him and on delusive memoires of their housemaid called Gülbuy who was a hysteric woman. Previously, some important separate articles were written on this story and some original appraisals were made on it in several academic works. However, the symbolic meanings of snake and its folkloric sources were not examined in detail. In this article, the relationship between memoire, fiction and folklore was indicated, and the symbolic meanings and folkloric elements of the story were examined by employing some theoritical sources.

Keywords
Snake, symbol, motif, folklore, Satan, genie, fear, death, mythology, tale, legend.